Renowacja zabytków w budownictwie

Czego dowiesz się z tego artykułu?

1. Dlaczego ważne jest dbanie o zabytkowe budynki?
2. Na czym polega współpraca z konserwatorem zabytków?
3. Jakie prace budowlane wykonuje się najczęściej podczas renowacji?

Wpisane do rejestru zabytków obiekty to dziedzictwo, które stanowi integralną część naszej tożsamości. Od pałaców i urzędów po kościoły i budynki mieszkalne, każda historyczna konstrukcja ma swoją niepowtarzalną genezę. Należy zauważyć, że współczesne społeczeństwo zdaje sobie sprawę z roli dawnej architektury i szuka rozwiązań, które pomogą w zachowaniu jej w jak najlepszej kondycji. Dzisiaj renowacja budynków zabytkowych to nie tylko wykonanie robót budowlanych. To wielki krok, który ma na celu integrację przeszłości z teraźniejszością.

Obiekty budowlane mające wartość historyczną ulegają wpływowi czasu. Oznacza to, że ich elementy zużywają się i niszczą na skutek eksploatacji oraz czynników środowiskowych (m.in. zmiennych warunków atmosferycznych). Podczas renowacji wykonuje się prace, których celem jest odtworzenie stanu pierwotnego, naprawa osłabionych części konstrukcji oraz odbudowy fragmentów nieistniejących. Oprócz tego wdraża się rozwiązania, które mają na celu zabezpieczenie elementów budynku przed zniszczeniem. Na co należy zwrócić uwagę, planując prace konserwatorskie w obiekcie budowlanym?

Zacznij od sprawdzenia rejestru zabytków

Wymagania dotyczące robót budowlanych są bardziej rygorystyczne, jeśli mamy do czynienia z obiektem określonym jako zabytek. Dlatego konieczne jest ustalenie, czy obiekt jest wpisany do rejestru zabytków. Pełna lista jest dostępna online na stronie Narodowego Instytutu Dziedzictwa. W dokumentacji można znaleźć pełną listę zabytków (nie dotyczy to tylko budynków, ale także dzieł sztuki m.in. malarstwa, rzeźbiarstwa). Drugie zestawieniem nieruchomości mających szczególne znaczenie dla naszej historii znajduje się w poszczególnych gminach. W gminnej ewidencji zabytków wpisane są nie tylko obiekty z rejestru zabytków, ale także te wyznaczone przez wójta lub burmistrza po konsultacji z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

Kiedy ustalimy, jaki jest status prawny nieruchomości historycznej, możemy przejść do formalności. Remonty, przebudowy i wszystkie prace renowacyjne obiektów zabytkowych mogą zostać wykonane po wcześniejszym uzyskaniu zgody od wojewódzkiego konserwatora zabytków. Wniosek o wydanie takiego zezwolenia składa inwestor, wraz z dokumentacją techniczną. Dodatkowo, w przypadku obiektów wpisanych do rejestru zabytków konieczne jest uzyskanie pozwolenia na budowę. Wymóg ten należy spełnić niezależnie od planowanych działań.

Szczegółowe wymagania formalne w zakresie prowadzenia prac budowlanych w obiektach zabytkowych określa Prawo Budowlane. W ustawie znajdziemy szereg informacji o tym, jak powinna przebiegać restauracja zabytków, w szczególności, jakie obowiązki spoczywają na barkach właściciela nieruchomości. Coraz częściej stosowanym rozwiązaniem jest powierzenie usług wykonania renowacji firmie budowlanej. Specjaliści zajmują się nie tylko realizacją robót, ale także wyręczają inwestora w opracowaniu projektu oraz uzyskaniu niezbędnych pozwoleń. Nasze doświadczenie pokazuje, że znając wszystkie przepisy, działamy sprawniej i skuteczniej, a to z kolei przekłada się na szereg korzyści dla inwestora.

Prace budowlane skupione na ochronie zabytków

Czy wykonywanie robót budowlanych w zabytkach oznacza, że części prac po prostu nie można wykonać? Oczywiście, że nie. Mając do czynienia z budynkami historycznymi, musimy jedynie pamiętać, że istnieją pewne wymagania, które wykonawca musi spełnić. Określa je konserwator zabytków, który dba, by stan zachowania poszczególnych elementów konstrukcji, elewacji lub wnętrza nie odbiegał od stanu pierwotnego. Jakie etapy najczęściej realizowane są podczas remontu zabytku?

Modernizacja zabytku architektury najczęściej rozpoczynana jest od przeglądu. Inwentaryzacja pozwala na określenie stanu technicznego, w jakim znajduje się budynek, a tym samym opracowanie rozwiązań, które mogą ten stan poprawić. W ocenie obiektu bierze się pod lupę konstrukcję, instalacje, izolację oraz elementy, które mają wartość artystyczną. Po złożeniu stosownych wniosków, na podstawie analizy konserwator zabytków opracowuje zalecenia, do których należy stosować się w czasie prac.

Problemy z wilgocią w budynkach zabytkowych

W zakresie konserwacji bardzo ważną rolę odgrywa naprawa lub wdrożenie rozwiązań, które mają na celu zabezpieczenie obiektu przed wilgocią. Duże zawilgocenie nie tylko sprzyja degradacji obiektu, ale także stwarza warunki przyjazne do rozwoju pleśni i grzybów. Oczywiście są one toksyczne, dlatego ich usunięcie jest jednym z priorytetów podczas realizacji prac. Jak można się z nim uporać? Warto zdecydować się na technologie, które umożliwią prawidłową wentylację pomieszczeń np. rekuperację lub wentylację mechaniczną. Jeśli z jakiegoś powodu wdrożenie tych rozwiązań nie jest możliwe, należy zadbać o szczelność wentylacji mechanicznej, odpowiedni dobór okien (powinny być drewniane lub posiadać wywietrzniki).

Jak konserwacja zabytków wpływa na stan techniczny budynków?

Celem remontu obiektu zabytkowego jest doprowadzenie go do dawnej świetności, a tym samym przedłużenie jego żywotności. Istotne jest jednak to, by prace prowadzone były zgodnie z wymaganiami konserwatora zabytków. Najczęściej wytyczne obejmują konieczność zastosowania odpowiednich materiałów budowlanych (o podobnych lub takich samych cechach jak te zastosowane wcześniej). Zdarza się jednak, że niektóre elementy należy odnowić. Mówimy oczywiście o restauracji dzieł sztuki będących integralną częścią nieruchomości. W przypadku obiektu budowlanego najczęściej są to malowidła ścienne, płaskorzeźby będące częścią konstrukcji lub sztukateria. Uzupełnianie ubytków, malowanie oraz zabezpieczanie takich detali historycznych musi odbywać się na podstawie dokumentacji opracowanej przez konserwatora zabytków.

Remonty oraz prace konserwatorskie w budynkach historycznych leżą w interesie społecznym. W gruncie rzeczy to pamięć o ochronie zabytków i opiece dóbr kultury jest częścią naszej tożsamości. Właśnie dlatego to w rękach właściciela oraz wykonawcy prac budowlanych spoczywa odpowiedzialność za poszanowanie autentyczności budowli. Odpowiednie przepisy prawa oraz decyzje administracyjne mają na celu znormalizowanie tego procesu i pomoc w skutecznym realizowaniu tej misji. Dla pełnego sukcesu przedsięwzięcia konserwacja zabytków powinna być realizowana przez doświadczoną firmę, która znajdzie rozwiązania zgodne z wymaganiami konserwatora zabytków, jednocześnie realizując życzenie klienta.